Nghiệm thu đề tài “Chọn tạo giống hành củ (Allium cepa L. Aggregatum group) chịu nhiệt cho sản xuất trái vụ ở vùng Đồng bằng sông Hồng”

Hành củ là cây ôn đới, sinh trưởng và phát triển tốt trong điều kiện khí hậu mát lạnh nhưng rất kém chịu nhiệt. Vì vậy, ở vùng Đồng bằng sông Hồng, hành củ được trồng chủ yếu trong vụ đông (trồng tháng 10, 11 và thu hoạch vào tháng 1, 2 năm sau). Củ hành giống và củ thương phẩm bắt buộc phải được bảo quản, cất giữ trong những tháng hè (từ  8-10 tháng). Trong điều kiện khí hậu nóng ẩm, mưa nhiều ở Đồng bằng sông Hồng, tỉ lệ thối hỏng hành củ rất cao, gây thiệt hại lớn về kinh tế cho người sản xuất cũng như thị trường tiêu thụ. Ở vùng đồng bằng sông Hồng, hành củ không ra hoa vì vậy nhân giống chủ yếu bằng củ. Điều này cũng gây khó khăn cho việc bảo quản, cất giữ giống cho gieo trồng vụ sau.

Để phục vụ công tác chọn tạo giống hành củ chịu nhiệt, sau 2 năm nghiên cứu, đề tài “Chọn tạo giống hành củ (Allium cepa L. Aggregatum group) chịu nhiệt cho sản xuất trái vụ ở vùng Đồng bằng sông Hồng” do TS. Nguyễn Thanh Tuấn, bộ môn Di truyền giống, khoa Nông học làm chủ nhiệm đã đạt được một số kết quả sau:

- Đã thu thập và thành lập được tập đoàn nguồn gen hành củ gồm 22 mẫu giống hành củ và 4 mẫu giống hành củ Wakegi địa phương, 2 giống hành củ nhập nội từ tỉnh Saga, Nhật Bản và 1 giống hành củ nhập nội từ Trung Quốc;

- Đã chọn ra được hai mẫu giống VN3 và VN18 có khả năng sinh trưởng, phát triển và hình thành củ tốt (khối lượng củ tương ứng đạt 9,0g và 10,3g), không nhiễm sâu bệnh hại, đạt năng suất cao nhất (tương ứng là 80,1g/ khóm và 90,6g/ khóm) trong điều kiện vụ đông xuân tại Gia Lâm, Hà Nội.

- Trong vụ xuân hè, hai mẫu giống VN25 và VN27 sinh trưởng phát triển và tạo củ tốt, biểu hiện khối lượng củ lớn (4,8g và 4,2g), số củ/ khóm nhiều (4,5 củ và 4,8 củ), năng suất củ/ khóm tương ứng đạt 21,6g/ khóm và 20,1g/ khóm.

- Đã phân lập nấm Fusarium từ 62 mẫu hành củ bị bệnh thối củ/ héo và phát hiện được 11 mẫu nhiễm nấm Fusarium. Đã tạo được 47 cây tự tứ bội từ giống hành củ Hải Dương từ 2 thí nghiệm xử lý colchicine. Xác định được biện pháp nhân giống hành củ tốt nhất, biện pháp xử lý ra hoa hành củ bằng GA3 với nồng độ thích hợp nhất.

- Đã lai tạo và xử lý đột biến được 37 cây lai tứ bội giữa hành củ (VN13) và hành hoa Nhật Bản (bộ gen AAFF, 2n = 4x = 32) và đã lai tạo được 84 cây lai tam bội (kiểu gen AAF, 2n = 3x = 24).

Đã xây dựng được mô hình trồng thử nghiệm 2 giống hành địa phương và dòng hành lai tứ bội mới lai tạo có triển vọng trồng trái vụ trong vụ xuân hè tại Gia Lâm - Hà Nội đạt hiệu quả kinh tế rất cao, năng suất đạt từ 7,5 tấn/ha (VN25) đến 15,2 tấn/ha (AD).

Đề tài được Hội đồng đánh giá, nghiệm thu cấp cơ sở xếp loại Khá và đề nghị nhóm nghiên cứu tiếp tục nhân nhanh các dòng hành củ tứ bội và tam bội mới chọn tạo, tách dòng và đánh giá khả năng sinh trưởng, phát triển, năng suất và chất lượng của chúng ở các thời vụ khác nhau để chọn được dòng có chất lượng tốt nhất cho sản xuất ở vùng đồng bằng sông Hồng.

Lá và rễ hành củ bị biến dạng do ảnh hưởng của colchicine

Bộ nhiễm sắc thể 2n trong tế bào soma (a) và kiểu nhân (b) của con lai tam bội khác loài

giữa hành củ và hành hoa (bộ gen AAF)