Tự hào Nông dân Việt Nam năm 2025: Nữ tiến sĩ nghiên cứu thành công chế phẩm sinh học diệt loài nấm đồng tiền trên tôm

TS Lê Huỳnh Thanh Phương - Phó Giám đốc Công ty TNHH Công nghệ sinh học Mintu Việt Nam cùng các cộng sự đã nghiên cứu, ứng dụng thành công chế phẩm sinh học MT.Superguard, giúp diệt nấm hiệu quả trong môi trường nước và trên cơ thể tôm.

Với thành công này, TS Lê Huỳnh Thanh Phương là 1 trong 32 nhà khoa học được Trung ương Hội Nông dân Việt Nam công nhận là Nhà khoa học của nhà nông năm 2025.

Nữ tiến sĩ với những đóng góp thầm lặng…

TS Lê Huỳnh Thanh Phương có nhiều năm gắn bó với công tác nghiên cứu khoa học tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam (trước đây là Đại học Nông nghiệp I) và từng nhiều năm giữ cương vị Trưởng ban Khoa học và Công nghệ. Trong quá trình công tác bà cùng các đồng nghiệp và nhiều thế hệ sinh viên đã có nhiều đề tài nghiên cứu, dự án sản xuất thử nghiệm được ứng dụng thành công trong thực tiễn.

Để hiểu hơn về chặng đường nghiên cứu khoa học của TS Lê Huỳnh Thanh Phương, một chiều đầu tháng 10, phóng viên Báo điện tử Dân Việt có dịp gặp gỡ, lắng nghe và trò chuyện cùng bà về một số kết quả đạt được có đóng góp trực tiếp vào sản xuất nông nghiệp trong nhiều năm qua.

TS Lê Huỳnh Thanh Phương là 1 trong 32 nhà khoa học được Trung ương Hội Nông dân Việt Nam công nhận là Nhà khoa học của nhà nông năm 2025. Ảnh: Bình Minh

Trải qua gần 35 năm học tập và công tác, nghiên cứu về nông nghiệp, nữ tiến sĩ tâm sự luôn có niềm vui, niềm tin vào hoạt động nghiên cứu và ứng dụng những kết quả đạt được vào thực tiễn sản xuất nông nghiệp. Và muốn làm được việc đó, việc nghiên cứu tạo ra các sản phẩm an toàn phục vụ sản xuất nông nghiệp an toàn luôn được bà đặt ra trong suốt quá trình công tác.

Sau khi tốt nghiệp, bà tiếp tục học tiếp lên cao học, rồi nghiên cứu sinh tại Đại học Nông nghiệp I. Sau đó, bà được giữ lại trường công tác. Từ đây, bà càng có cơ hội để thực hiện đam mê nghiên cứu của mình.

Bà tâm sự: “Học viện Nông nghiệp Việt Nam chính là ngôi nhà thứ hai của tôi, nơi đã đào tạo và hỗ trợ tôi trong suốt quá trình học tập, công tác và nghiên cứu trong thời gian qua. Trong suốt gần 35 năm qua, với sự đam mê, nhiệt huyết, tôi đã tích cực tham gia giảng dạy, nghiên cứu và thường xuyên đi xuống các vùng nông thôn, gặp gỡ người nông dân để thực hiện các đề tài, dự án”.

TS Lê Huỳnh Thanh Phương có gần 35 năm làm công tác nghiên cứu khoa học, bà cùng các đồng nghiệp và nhiều thế hệ sinh viên đã có nhiều đề tài nghiên cứu, dự án sản xuất thử nghiệm được ứng dụng thành công trong thực tiễn.

Theo TS Lê Huỳnh Thanh Phương, làm việc và nghiên cứu về nông nghiệp cần thực hiện ở cả phòng thí nghiệm và cả trang trại, đồng ruộng. Khác với các ngành nghề khác, nghiên cứu về nông nghiệp yêu cầu nhà khoa học phải tiếp xúc trên thực tế trong điều kiện làm việc khó khăn hơn như chịu ảnh hưởng của điều kiện thời tiết khí hậu, thiên tai, bão lụt... Vì việc nghiên cứu, khảo sát thực tế sẽ giúp ích trong vấn đề thử nghiệm, lên ý tưởng mô hình, đề xuất các biện pháp và đồng hành cùng nông dân trong khâu sản xuất.

“Nghiên cứu khoa học là một công việc đầy gian khó đối với cả nam giới lẫn phụ nữ. Nhưng phụ nữ càng gặp nhiều khó khăn hơn khi bước chân vào nghiên cứu khoa học. Đặc biệt, các khó khăn về thời gian do phải gánh vác nhiều trách nhiệm gia đình, nên phụ nữ khó có thể dành nhiều thời gian cho công tác nghiên cứu khoa học”, nữ Tiến sĩ chia sẻ.

Cũng theo nữ tiến sĩ, để nghiên cứu khoa học thành công, đòi hỏi phải có sự đam mê, nhiệt huyết, kiên trì và bền bỉ mới đạt được mục tiêu đề ra. Và cũng chính làm tốt được điều này, đến nay, TS Lê Huỳnh Thanh Phương đã công bố hàng chục bài báo khoa học trên các tạp chí uy tín trong nước và quốc tế; đồng thời hàng chục các đề tài, dự án được ứng dụng vào thực tế.

Tiêu diệt nấm trên tôm – bước đột phá trong nuôi trồng thủy sản

Sau nhiều năm giữ chức vụ Trưởng ban Khoa học và Công nghệ tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam, tháng 12/2022, TS Lê Huỳnh Thanh Phương chuyển sang công tác tại Công ty TNHH Công nghệ sinh học Mintu Việt Nam với vai trò Phó Giám đốc.

Tại Công ty TNHH Công nghệ sinh học Mintu Việt Nam, bà tiếp tục cùng đội ngũ các nhà khoa học tiếp tục nghiên cứu hàng loạt các sản phẩm dùng trong chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản. Đặc biệt, sản phẩm MT.Superguard – chế phẩm kết hợp sinh học diệt nấm đồng tiền trong môi trường nước và trên cơ thể tôm đã được ra đời.

Chia sẻ về MT.Superguard, TS Lê Huỳnh Thanh Phương khiêm nhường nói: “Để ra cho ra đời được sản phẩm này là sự đóng góp công sức rất lớn của nhiều nhà khoa học nữa chứ không phải của riêng tôi”.

Ý tưởng nghiên cứu sản phẩm MT.Superguard nhen nhóm trong bà, đó là trong một chuyến công tác tại các tỉnh miền Tây. Hồi ấy nhiều người nông dân nuôi tôm cho biết có rất nhiều sản phẩm diệt nấm, song chưa có sản phẩm nào diệt nấm hiệu quả trên tôm (nấm ở trong môi trường nuôi và nấm ở trên tôm).

Năm 2023, TS Lê Huỳnh Thanh Phương cùng các công sự đã nghiên cứu và cho ra mắt chế phẩm sinh học MT.Superguard - chế phẩm kết hợp sinh học diệt nấm đồng tiền trong môi trường nước và trên cơ thể tôm.

Thời điểm đó nếu diệt nấm trong môi trường nước thì rất nhiều hóa chất có thể xử lý khá hiệu quả, công dụng nhanh nhưng lại gây hại cho tôm. Trong khi đó, nếu như diệt nấm bằng chế phẩm sinh học như sử dụng vi sinh vật ức chế, cạnh tranh với nấm thường tác dụng chậm hơn, đổi lại an toàn cho tôm, song việc xử lý nấm trên cơ thể tôm vẫn chậm và khó triệt để.

Trong khi đó, người nuôi tôm đang rất đau đầu khi đối mặt với nhiều vấn đề do nấm gây ra nhưng thường không nghĩ đến nguyên nhân do nấm. Chẳng hạn hội chứng phân trắng trên tôm do ăn nấm đồng tiền, bệnh đốm đen do nấm (bào tử động) Pythium Insidiosum, bệnh đen mang hoặc thay đổi màu sắc mang tôm do nấm Fusarium Solani…

Trong khi đó, nấm đồng tiền còn được gọi là nấm chân chó (do hình dạng nấm rất giống với hình chân chó). Nấm đồng tiền là một loại địa y, chúng thường cộng sinh giữa nấm và sinh vật quang hợp (tảo) và vi khuẩn gây bệnh.

Từ những phát hiện trên, đồng thời dựa trên nghiên cứu trong phòng thí nghiệm và khảo sát thực tế đã thôi thúc nhóm các nhà khoa học của Công ty TNHH Công nghệ sinh học Mintu Việt Nam bắt tay vào nghiên cứu sản phẩm vừa có khả năng diệt nấm trong môi trường vừa có khả năng diệt nấm trên tôm. Quan trọng nhất là sản phẩm an toàn với tôm, kể cả khi sử dụng cho tôm nuôi mới được 10 ngày.

Sau hơn 2 năm nghiên cứu trong phòng thí nghiệm và môi trường nuôi thực tế, năm 2023, TS Lê Huỳnh Thanh Phương cùng các công sự đã nghiên cứu và cho ra mắt chế phẩm sinh học MT.Superguard.

Theo bà, đây là sản phẩm của sự kết hợp hài hòa giữa hóa chất và các hoạt chất sinh học từ thực vật, giúp diệt nấm khá hiệu quả cả trong môi trường nước ao nuôi và trên cơ thể tôm.

Nhưng theo nữ tiến sĩ, để ứng dụng và lan tỏa rộng rãi là điều “không hề dễ dàng”, bởi đây là một sản phẩm mới, chưa được sử dụng rộng rãi nên “không ai liều lĩnh có thể đánh đổi cả một ao tôm tiền tỷ để sử dụng”.

Bà nhớ lại, trong một chuyến công tác tại một cơ sở nuôi tôm ở tỉnh Nam Định cũ. Chủ cơ sở cho biết, ao nuôi theo quy trình thay nước (thay 30% lượng nước trong ao nuôi), tuy nhiên, nấm vẫn chưa được xử lý triệt để. Ban đầu, người dân chưa tin tưởng và không đồng ý dùng thử nghiệm, vì ngại khi xảy ra “sự cố” không may thì có thể thiệt hại tiền tỷ. Tuy nhiên, sau khi được phân tích, hướng dẫn, chủ cơ sở đã đồng ý đưa chế phẩm sinh học MT.Superguard vào sử dụng. Kết quả ngay sáng ngày hôm sau chủ ao quan sát thấy tôm bóng vỏ hơn, ít búng nhảy và thấy váng của nấm xuất hiện trên mặt ao… lúc này chủ cơ sở mới tin là có giải pháp xử lý nấm triệt để cả trong ao nuôi và trên tôm.

“Tiếng lành đồn xa”, chế phẩm sinh học MT.Superguard được nhiều cơ sở nuôi tôm biết tới. Hiện nay, sản phẩm đã được sử dụng phổ biến ở các tỉnh miền Tây và được Cục Sở hữu trí tuệ chấp nhận đơn bảo hộ. Nữ tiến sĩ cho biết, nghiên cứu ở phòng thí nghiệm và ngoài thực tế khác nhau rất nhiều. Để nghiên cứu và ứng dụng thành công được một sản phẩm thì phải có sự kết hợp rất nhiều người. Với sự kế thừa các nghiên cứu của mình đã làm trước đó, kết hợp với sự đam mê, kiến thức, đồng thời khảo nghiệm ngoài môi trường thực tiễn… từ đó, mới cho ra đời được sản phẩm chất lượng, an toàn.

“Tôi cùng với các nhà khoa học của Mintu Việt Nam luôn xác định hướng tới các sản phẩm có nguồn gốc từ sinh học, hoàn toàn không kháng sinh, hóa chất cấm. Do vậy, sản phẩm sẽ có tác dụng chậm hơn, nhưng đổi lại hiệu quả và an toàn hơn”, TS Lê Huỳnh Thanh Phương chia sẻ.

Trong chuỗi các hoạt động kỷ niệm 95 năm thành lập Hội Nông dân Việt Nam (14/10/1930 – 14/10/2025), Lễ tôn vinh và trao danh hiệu Nông dân Việt Nam xuất sắc, trao tặng danh hiệu Nhà khoa học của nhà nông năm 2025 sẽ được diễn ra vào ngày 14/10 tại Hà Nội.

Sự kiện nhằm ghi nhận, tôn vinh những người nông dân thế hệ mới, đạt thành tích xuất sắc trong các phong trào sản xuất, kinh doanh, xây dựng nông thôn mới, toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc; tôn vinh những nhà khoa học có sáng kiến, phát minh khoa học đã được ứng dụng và đem lại hiệu quả kinh tế-xã hội cao trong hoạt động sản xuất nông nghiệp. Chương trình do Trung ương Hội Nông dân Việt Nam tổ chức, Báo Nông thôn Ngày nay/Dân Việt, Công ty CP Phân bón Bình Điền phối hợp thực hiện.